De ABG-organisatie is een ambtelijke samenwerking tussen Alpen-Chaam, Baarle-Nassau en Gilze en Rijen en zoals bijvoorbeeld ook de GGD, een gemeenschappelijke regeling die we in 2016 hebben opgericht om beter om te kunnen gaan met de almaar groeiende taken en verantwoordelijkheden van gemeenten. We hechten veel waarde aan de ABG-organisatie en zijn trots op onze ambtenaren.
“Als het aan het bestuur van de ABG-organisatie ligt, werken haar medewerkers over enkele jaren samen in één nieuw te bouwen kantoor” was te lezen in een persbericht begin dit jaar. We hebben hier meteen de kern van het probleem te pakken. Het ligt namelijk niet aan het ABG-bestuur. Het ligt aan u, bij monde van de volksvertegenwoordiging die u vorig jaar heeft verkozen. In dit artikel lichten we onze visie toe op de huisvesting van de ABG-organisatie, aansluitend op het samenvattende artikel dat we in Ons Weekblad en via onze sociale mediakanalen verspreidden.
Wat is er aan de hand?
Vier jaar geleden zijn de eerste stappen gezet om te komen tot gezamenlijk huisvesting van de ABG-organisatie. De gemeenteraad van Baarle-Nassau heeft in 2020 tegen een voorstel gestemd om de ABG-organisatie gezamenlijk te huisvesten in het voormalige Audax gebouw in Rijen, onder andere omdat de raad “niet overtuigd was van de noodzaak tot centrale huisvesting van de ABG-organisatie”. Dat kon natuurlijk niet nog een keer gebeuren, dus besloot men een onafhankelijke deskundige in te schakelen om met een procesvoorstel te komen. Dat bestond uit vijf stappen, waarbij na elke stap besloten kon worden om het proces stop te zetten. Inmiddels begeven we ons ergens tussen stap drie en vier. Met andere woorden: het is erop of eronder de komende maanden. Op 29 september 2021 werd stap twee van het proces afgerond, toen de drie gemeenteraden instemden met de “uitgangspunten voor het ontwerpvoorstel voor de huisvesting van de ABG-organisatie, met inachtneming van de uitleg en visie van het ABG-bestuur zoals vervat in de memo d.d. 13 juli 2021”. Die memo van het ABG-bestuur omvat feitelijk maar één optie: een gezamenlijk kantoor in Rijen. Je zou dus kunnen zeggen dat hetgeen waar wij ons nu zo druk over maken, eigenlijk al besloten is. En zo’n redenering zou nog kloppen ook. Maar beeld u zich even in hoe de wereld sinds 29 september 2021 is veranderd. Door corona hebben we in een sneltreinvaart ontdekt hoe we digitaal, thuis of vanuit een andere locatie toch goed met elkaar kunnen samenwerken. Bovendien is de financiële staat van onze gemeente 180 graden gedraaid sinds die tijd. Wij zijn niet bang om in overleg een eerder genomen besluit te bevriezen als de situatie daar aanleiding toe geeft. In onze ogen zouden ook onze partnergemeenten er goed aan doen om de centrale huisvesting van de ABG-organisatie op de lange baan te schuiven.
Wordt de dienstverlening wel beter?
Wij hebben ernstige twijfels bij de stelling van het ABG-bestuur dat de dienstverlening voor u als inwoner gaat verbeteren als er een nieuw kantoor wordt gebouwd. Jaar op jaar moet er geld bij, steeds met de belofte dat alles beter wordt. Ook nu zegt men: alles gaat redelijk goed, maar het zou nog beter worden als we de ABG-organisatie centraal huisvesten, op één locatie dus. Maar alles gaat niet redelijk goed. Zorg eerst dat de dienstverlening op orde is, daarna praten we verder.
Hoeveel gaat dat kosten?
Een nieuw kantoor in Rijen gaat volgens de eerste ramingen ruim 17 miljoen euro kosten. Let wel: de kostprijs van projecten als het CCB bleken vele malen duurder uit te vallen dan de eerste ramingen. Desondanks heeft het ABG-bestuur er het volste vertrouwen in. Tegelijkertijd zien we dat de overheidsfinanciën uit de klauwen lopen. Het Rijk kampt met enorme tekorten en dat werkt door naar de financiën van gemeenten. Het Rijk heeft beloofd om snel duidelijkheid te geven over de manier van financiering van gemeenten in de toekomst, maar met de val van Rutte IV lijkt het erop dat die duidelijkheid er in de nabije toekomst niet gaat komen. De provincie riep alle gemeenten een aantal maanden geleden nog op om voorzichtig om te springen met investeringen waar nog geen reële dekking tegenover staat. In 2027 (het jaar waarin de extra lasten voor het ABG-kantoor op onze begroting gaan wegen) verwachten we in Baarle-Nassau een tekort van 4 ton. U kunt zich vast indenken dat het vinden van ‘dekking’ in deze tijd dus een sprookje is. Onze financiën zijn structureel uit balans geraakt de laatste jaren. We gaan al offers moeten brengen om de boel terug in balans te krijgen, laat staan als we ook deze miljoeneninvestering doorzetten. Wij vrezen dat de OZB-verhoging van 28% voor 2024 niet het laatste offer gaat zijn. Als we zo doorgaan gaat de OZB nog verder omhoog en het voorzieningenniveau omlaag. Meer betalen voor minder dus. Laten we deze situatie niet verslechteren door er ook nog een nieuw ABG-kantoor bovenop te gooien. De kosten die de ABG-organisatie maakt worden voor het grootste gedeelte doorberekend aan de drie deelnemers met de verdeelsleutel uit ‘Betalen en genieten’. Deze verdeelsleutel is gebaseerd op historische data en voor Baarle-Nassau vastgesteld op 21,6%, ofwel 3,7 miljoen in het geval van gezamenlijke huisvesting in Rijen. Dit is een prima verdeelsleutel om de dagelijkse gang van zaken mee te bekostigen, maar niet als het gaat om een gezamenlijke investering in stenen, vinden wij. Een verdeelsleutel gebaseerd op inwoneraantal (15,9%) is in dit geval passender, vinden wij. Dat geldt ook voor het alternatief dat we verderop aandragen: renovatie van het kantoor in Rijen.
En hoe zit het met het milieu?
Een besluit om een nieuw kantoor te bouwen in Rijen betekent dat er ook fors verbouwd moet worden in het gemeentehuis van Baarle-Nassau en Rijen. Alphen-Chaam moet, ongeacht welk besluit wordt genomen, een nieuwe bestuurszetel bouwen. Als we op twee locaties blijven werken, hoeft er geen nieuw kantoor gebouwd te worden en kunnen wij van ons gemeentehuis afblijven.
Wat moet er met ons gemeentehuis?
Ons gemeentehuis is zo’n vijftien jaar geleden nog ingrijpend verbouwd. Verhuizen naar een nieuw kantoor in Rijen betekent dat ons gemeentehuis voor het grootste gedeelte leeg komt te staan (NB: er blijft een balie open en de gemeenteraad en het college blijft er gehuisvest). Om het andere gedeelte alsnog van een passende invulling te voorzien, zal er opnieuw flink verbouwd moeten worden. Men denkt op dit moment aan een combinatie van woningen, horeca en kantoorruimte, wat volgens de eerste ramingen zo’n 3 miljoen euro zal gaan kosten. Dat komt dus bovenop de 3,7 miljoen (of meer) voor het bouwen van een nieuw kantoor. Hoewel een andere invulling van ons gemeentehuis zeker bij zou dragen aan een bruisend centrum van Baarle, vinden wij het kapitaalvernietiging. Immers zijn de recente investeringen in ons gemeentehuis pas over tientallen jaren afgeschreven.
Tel deze twee posten bij elkaar op en men vindt een investeringsbedrag van ruim 6,5 miljoen euro voor Baarle-Nassau (3.000.000 + 21,6% * 17.000.000).
Ons alternatief: werken op twee locaties
De centrale huisvesting van de ABG-organisatie zal wat ons betreft toch echt nog eventjes op zich moeten laten wachten. Het zou niet uit te leggen zijn om in 2027 een extra jaarlast van enkele tonnen te creëren t.b.v. centrale huisvesting en de her invulling van ons gemeentehuis, terwijl onze begroting in dat jaar nog een fors tekort laat zien. Er is geen dekking en een tweede forse belastingverhoging in korte tijd gaan wij niet accepteren. We kunnen het niet en we willen het niet betalen op dit moment. In de zomer van 2023 verhuizen de ambtenaren van de ABG-organisatie die nu op het kantoor in Alphen zitten naar Rijen en naar Baarle-Nassau. Dit noemt men de ‘concentratiefase’. De locaties in Rijen en Baarle-Nassau bieden genoeg plaats om alle ambtenaren te huisvesten. Dat werd eerder al bevestigd. Wat ons betreft houden we het in ieder geval de komende jaren bij die concentratiefase. Pas op de plaats dus. Het Rijk verlangt van alle overheidsinstanties dat zij in de zeer nabije toekomst enkel werkt op locaties met minimaal energielabel C. Het monumentale pand in Rijen zal daartoe gerenoveerd moeten worden, alhoewel er voor monumentale panden ook een uitzondering op deze regel kan worden gemaakt. Als compromis zijn wij bereid te investeren in het kantoor in Rijen, wat volgens de eerste ramingen ruim 7 miljoen euro zou moeten kosten. Oftewel ruim 1 miljoen euro voor rekening van Baarle-Nassau, als we dat uitrekenen op basis van een verdeelsleutel die gebaseerd is op het aantal inwoners. Tijdens de behandeling van de perspectiefnota op 12 juli 2023 dienden het CDA en Fractie Ulicoten een motie in om het college op te roepen opnieuw in gesprek te gaan met de gemeentebesturen van Alphen-Chaam en Gilze en Rijen. We willen de plannen voor de centralisatiefase (nieuwbouw in Rijen) bevriezen en in ieder geval de komende vier jaar op twee locaties blijven werken.
